Kara Delik, etrafındaki bütün maddeleri kendisine doğru çekebilen, kendisinden hiçbir nesnenin kaçamadığı (ışık dahil) kozmik bir cisimdir. Bu kozmik cisimler ışık yaymadıkları için kara olarak isimlendirilirler. Kara delik hakkında bilgiler serisine başlayalım.
Kara delik fotoğrafı neden önemli ?
Bir nesneyi görebilmek veya görüntüleyebilmek için, nesneden ışık çıkması veya kendisine gelen ışığı karşıya yansıtması gerekir. Fakat kara delikler kendilerinin yakınından bile geçen ışıkları yutarlar. Bu yüzden görüntüleyebilmek çok zordur.
Kara Delik Nedir ?
Kara delik ifadesi 18. yüzyılda “Newton’un evrensel çekim kanunu” kapsamında ilk defa doğdu. Fakat 18.yüzyılda asıl merak edilen kaçış hızı ışık hızından daha büyük olmasını sağlayacak derecede kütleli nesnelerin olup olmadığını öğrenebilmekti. Kara delik ifadesi 20. yüzyılda ve özellikle Albert Einstein’ın genel görelilik kuramını ortaya atmasıyla hayali kavram olmaktan çıkıp gerçekliği tartışılmaya başlanmıştır.
Einstein’ın çalışmalarını yayınladıktan sonra, Karl Schwarzschild isimli gökbilimci tarafından, “Einstein alan denklemleri”nin merkezi bir kara deliğin varlığını içeren bir çözümü yayımlandı. Kara delikler üzerine ilk net çalışmalar ve oluşumları hakkındaki ilk belirtilerin gözlemleri 1960’lı yıllarda gerçekleşmiştir. Kara delik içeren nesnenin ilk gözlemi, 1971’de Uhuru uydusu gerçekleştirildi. Uydu Kuğu takımyıldızından Cygnus X-1 çift yıldızında bir X ışınları kaynağı olduğunu saptadı.
Kara Delikler yalnızca 3 parametreye bağlıdır
Bir gezegenin yapısı tanımlarken yüzlerce farklı parametre üzerinden anlatılabilir. Örneğin; kimyasal bileşim,elementlerin farklılaşması veya atmosfer gibi farklı parametreler ile tanımlandırılabilir. Fakat kara delikleri sadece 3 farklı parametre ile tanımlandırabiliriz. Bunlar: kütle, elektriksel yük ve açısal momentum. Kara deliklere ait diğer parametreler (boyu, biçimi gibi) bu 3 parametre üzerinden belirlenir.
Uzayda kara delik içinde zaman ortadan kalkabilir
Kara Delik içinde zaman kavramının olmadığı veya zaman kavramı varsa da çok yavaş aktığı tahmin edilmektedir.
Olay Ufku Nedir ?
Olay ufku, ışığın ve maddenin artık kaçamadığı bölgeyi sınırlayan duruma denir. Olay ufku, herhangi bir incelemede bulunamadığımız uzayın bir parçasıdır. Ne olay ufkundan ötesini açıklayabiliriz ne de orada ne olduğunu bilmenin bir yolu vardır.
Kara Deliklerin Sınıflandırılması
Kara delikler kendi içlerinde boyutlarına göre sınıflandırılırlar. Bunlar; yıldızsal kara delikler, dev kara delikler, orta kara delikler, ilksel kara delikler olarak isimlendirilirler.
Yıldızsal Kara Delikler
Yıldızsal kara delikler güneşin birkaç katı kütleye sahiptirler. Yıldızsal kara delikler 10 tane güneş kütlesine eşdeğer kütleli veya daha yüksek kütleye sahip bir yıldızın kalıntısının çekimsel olarak içe çökmesinden meydana gelirler.
Dev Kara Delikler
Dev kara deliklerin kütleleri birkaç milyon ile birkaç milyar güneş kütlesi arasında değişmektedir. Dev kara delikler genellikle galaksilerin merkezlerinde bulunurlar. İçinde yaşadığımız Samanyolu Galaksi’nde de böyle bir dev kara delik bulunmaktadır. Bu kara deliğin yakının olan yıldızlar son derece hızlı hareket ettiği gözlenmiştir.
Orta Kara Delikler
Orta kara delikler sınıfı yakın zamanlarda keşfedilmiştir. Orta kara deliklerin kütleleri 100 tane güneş kütlesi ile 10.000 tane güneşin kütlesine eşdeğer kütle aralığında değişir.
İlksel Kara Delikler
İlksel kara delikler, kuantum kara delikleri olarak da adlandırılırlar. İlksel kara delikler çok küçük boyutlara sahiptirler. İlksel kara delik denilmesinin sebebi Büyük Patlama sırasında oluştuğu düşünüldüğündendir.
0 Comments